BURÇ, BURÇLAR: Yüksek köşk, kalenin yuvarlak dört köşe veya çok köşeli çıkıntısı.
Herkesin gözüne çarpacak şekilde açık ve belli olan şey. Güneş sisteminde bulunan oniki takım yıldızdan her birine verilen isim. Bundan dolayı köşke de burç denmiştir. Terim olarak ise, "gökteki birtakım yıldızlara ve yıldız kümelerine burç" denir. Burçlar on iki adettir. Bunların altısı kuzeyde, altısı da güneydedir. Gök bilimciler yıldız kümelerini, her ayda ve mevsimde göründükleri şekillere göre isimlendirmişlerdir. Buna göre burçların isimleri ve tekâbül ettikleri aylar şunlardır:
1) Koç (hamel) burcu, 21 Mart-19 Nisan.
2) Boğa (sevr) burcu, 20 Nisan-20 Mayıs.
3) İkizler (cevzâ) burcu, 21 Mayıs-21 Haziran.
4) Yengeç (seretân) burcu, 22 Haziran-22 Temmuz.
5) Aslan (esed) burcu, 23 Temmuz-22 Ağustos.
6) Başak (sünbüle) burcu, 23 Ağustos-22 Eylül.
7) Terazi (mîzân) burcu 23 Eylül-23 Ekim.
8) Akrep (akrep) burcu, 24 Ekim-21 Kasım.
9) Yay (kavs) burcu, 22 Kasım-21 Aralık.
10) Oğlak (cediy) burcu, 22 Aralık-19 Ocak.
11) Kova (delv) burcu 20 Ocak-18 Şubat.
12) Balık (hût) burcu, 19 Şubat-20 Mart.
Yılın her ayında güneş bu burçlardan birine girer. Güneş'in Koç burcuna girmesiyle ilkbahar; Yengeç burcuna girmesiyle yaz; Terâzi burcuna girmesiyle sonbahar; Oğlak burcuna girmesiyle kış başlar.
Türk Edebiyatında, hangi mevsimde hangi burcun bulunduğu şu şiirle açıklanmıştır:
"Hamel ü Sevr ile Cevza'da gelir fasl-ı bahar.
Seratân ü Esed ü Sünbüle'dir yaz'a medar.
Tuttu Güz faslını Mizan ile Akrep dahi Kavs.
Cedi vü Delv ile Hut kıldı Zemistanda (kış'ta) karar."
Burç Falı
Fal, lügatta; "uğurlu saymak" anlamındadır. Terim olarak, "çeşitli usullerle, bilinmeyenden ve gelecekten haber verme ve kişilik okuma sanatı"dır. Burç falı ise, "insanları, doğdukları burçlara göre gruplayarak geleceğini okumaya, kaderine dair konuşmaya" denir. Gelecek zamanda vukû bulacak olayları haber vererek gayb sırlarını bildiğini iddia edene falcı denir.
Falcılık, çok eski devirlerden beri bazı insanlar tarafından revaçta olan bir husustur. Özellikle daralan insanlar için gelecekten haber verme işi son derece caziptir. Geleceğin kesif karanlıkları içinde saklanan mukadderatı görmeğe beşer zekâsı yetmediğinden mukadderatın tayini için insanlar böyle bir takım hurâfe ve boş vasıtalardan yardım isteyegelmişlerdir. Yirminci asrın sonlarında özellikle ekonomik yönden gelişmiş milletlerin insanları arasında da kehânete inananlar ve kehâneti sanat edinenler az değildir. (Kâmil Miras, Sahih-i Buhârî Tecrîd-i Sarîh Tercüme ve Şerhi, Ankara 1974, VI, 543). Bizde de kendini aydın sanan bir takım gazete mensupları her gün yıldız falı hurâfesiyle insanların kaderi hakkında bir takım yorumlar yapmaktadırlar ki bunlar hiç bir ilmî dayanağa sahip değildir. Ayrıca bu asılsız yorumlar okuyucuların ruhî dengelerine olumsuz yönde etki yapmaktadır. Bu bir atma, saçma ve aldatmadan ibarettir.
Falcılık İslâm'da kesinlikle yasak edilmiştir. Gaybdan verdiği haber konusunda kâhini tasdik etmek küfürdür. [Sâdeddîn et-Taftâzânî, Kelâm İlmi ve İslâm Akâidi (Şerhu'l-Akâid), Terc, Süleyman Uludağ, İstanbul 1980, 353]. Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:
"Bir kimse gider de verdiği haber konusunda kâhini tasdik ederse, Allah'ın Muhammed'e indirdiğini inkâr etmiş olur." (Tirmizî, Tahâret,102; İbn Mâce, Tahâret, 122; Ahmed İbn Hanbel, II, 408).
Geleceği (gaybı) Allah'tan başka hiç kimse bilemez. "De ki: göklerde ve yerde gaybı Allah'tan başka bilen yoktur." (Neml, 27/65). "Gaybın anahtarları onun katındadır. Onları ancak o bilir." (En'âm, 6/59). Bu ve benzeri ayetler, gaybı Allah'tan başka kimsenin bilmediğine delâlet etmektedir.
İslâm âlimleri, sâbiîler gibi, tesiri yalnız yıldızlardan bilerek onlardan bir takım hükümler çıkarmaya kalkışmanın küfür ve şirk olduğunda ittifak etmişlerdir. (Elmalılı M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, VII, 5207).
Bunun yanında insanın, girişeceği önemli bir iş için istihâre* yapması meşrûdur sünnettir. Bunun, İslam'da yasak edilen falcılık ve kehânetle hiç bir ilgisi yoktur.
(Mehmed BULUT)
