CABBAR: (Ar.) Er. – (bkz. Cebbar).
CABGU: (Ar.) Er. 1. Efendi, 2. Bey. 3. İleri gelen, saygın kimse.
CABİR: (Ar.) Er. – 1. Cebreden, zorlayan. 2. Galip gelen. 3. Aziz ve kuvvetli olan. Allah’ın hükümlerini uygulamada güç kullanan. 4. Kırıkçı, kırık sancı. Cabir b. Abdullah b. el-Ensari: Sahabedendir (603-697). Birinci Akabe Bey’atından sonra müslüman oldu. Rasulullah’ın bulun savaşlarına katıldı. Sahabenin bilginlerindendi. Kendisinden çok sayıda hadis rivayet edilmiştir.
CABİRE: (Ar.) Ka. – (bkz. Cabir).
CABİYE: (Ar.) Ka. 1. Hazine (bkz. Semahat). 2. Şam’ın güneybatısında, Çavlan’da bir yer. 3. Havuz.
CAFER: (Ar.) Er. – Küçük akarsı. Çay. Cafer b. Muhammed: Lakabı es-Sadık olup 12 imamın 6.’ncısıdır. Muhammed b. el-Bakır’ın yerine imamete geçmiştir. Cafer-i Tayyar: Hz. Alinin kardeşi olup, Mute savaşında bayrak tutarken iki elini de kaybederek şehid olmuştur. Bugün Mute civarında kabri bulunmaktadır.
CAHİD: (Ar.) – Er. – Cehdeden, elinden geldiği kadar çalışan. Bu kelime Kur’an-ı Kerim’de “cihad et”. “Allah yolunda savaşa çık” anlamında kullanılmıştır. – Dil kuralında “d/t” olarak kullanılmaktadır.
CAHİDE: Ka. – (bkz. Cahid).
CAHİZ: (Ar.) Er. 1. Gözü pek, yürekli, cesur kimse. 2. Patlak gözlü. Daha çok lakap olarak kullanılmıştır. – Cahiz b. Ebu Osman, Basra Mutezile kelamcılarının ileri gelenlerinden. Bir köle olduğu halde ilimde ilerlemiş ve devrinin ünlü simalarından olmuştur.
CAİZ: (Ar.) Er. 1. Geçer. 2. Caiz, İslam’ın mumaleta taalluk eden 5 ahkamından biridir. 3. İşlenmesi, yapılması “müsaade alınabilir” anlamında olup, şeran yasaklanmayan her fiili içerir.
CAİZE: (Ar.) Ka. 1. Armağan, hediye. 2. Yol yiyeceği, azık. 3. Eski şairlere yazdıkları methiyeler için verilen bahşiş.
CALİB: (Ar.) Er. – Çekici, celbedici, cazib.
CALİBE: (Ar.) Ka. – Kendine çeken, celbeden, çekici.
CALP: (Ar.) Er. – Güçlü, kuvvetli, gayretli.
CALUT: (Ar.) Er. – Calut, Ad ve Semud kavimlerinin soyundandır. Hz. İsmail’den evvel bir müddet Beni İsrail’e hükümdar oldu. Onlara zulmetti. Filistin’de yaşayan Berberilerin krallarına Calut adı veriliyordu. Filistinlilere yaptığı zulümden dolayı Hz. Davud tarafından öldürülmüştür. Kur’an-ı Kerim’da üç yerde ismi geçmektedir (el-Bakara, 249-250-251). İsim olarak tercih edilmez.
CAMİ: (Ar.) Er. 1. Derleyen, toplayan. 2. İçine alan. 3. Cuma namazı kılınan mescid. 4. En az sekiz bablık hadis kitabı. – Molla Cami: İranın XV. asırda yetişmiş büyük mutasavvıf, mütefekkir, alim ve şairi. Asıl adı Mevlana Nureddin Abdurrahman b. Nizameddin’dir. Birçok manzum ve mensur eserleri vardır.
CAN: (Fars.) Er. 1. Can, ruh. Hayat. 2. Güç, kuvvet, hayatiyet, dirilik. 3. Gönül, yakın dost, çok sevilen arkadaş. 4. Mevlevi ve Bektaşi tarikatlarında dervişlerin birbirlerine hitabı. 5. Kişi, fert. 6. Sevgili.
CANAL: (Tür.). 1. Gönül al. Kendini sevdir, sevilen biri ol. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
CANALP: (Tür.) Er. – Özünde yiğitlik, güçlülük olan kimse. Cana yakın yiğit.
CANAN: (Fars.) Ka. – Sevgili, gönül verilmiş, sevilen kadın.
CANAY: (Tür.). – Ay gibi temiz, saf, parlak kimse. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
CANAYDIN: (Tür.) Er. – Özü temiz, aydınlık ruhlu kimse.
CANBEK: (Tür.) Er. 1. Özü pek. 2. Güçlü kişilikli kimse. Canbek Giray (1568-1636): Kırım hanı. Devlet Giray’ın torunu. Şakay Mübarek Giray’ın oğlu. Selamet Giray’ın son zamanlarında kalgay (veliaht) oldu. Arkasından han oldu. IV. Murat tarafından Rodos’a sürüldü.
CANBERK: (Tür.) Er. – Güçlü, sağlam kimse.
CANBEY: (Tür.) Er. – Canım gibi sevgili.
CANBULAT: (Tür.) Er. – Canbulat en-Naşirî. Mısır Memlûk sultanı. Yaşbekin kölesiydi. Yaşbek, Canbulat’ı Sultan Kayıtbay’a sattı. Kayıtbay kendisine önemli görevler verdi. Halep ve Şam valiliğine kadar yükseldi. 1500 yılında sultanlığı ele geçirdi.
CANDAN: (Tür.) Ka. 1. Samimi, içten, kalbi. 2. Yakınlık belirten davranış.
CANDANER: (Tür.) Er. – İçten, samimi, dost kimse.
CANDAR: (Tür.) Er. 1. Silah taşıyan, can ve dar isimlerinden müteşekkil birleşik isim. 2. Osmanlı’da, hassa askeri, kılıç askeri, idam hükümlerini infaz eden kimse. 3. Jandarma. Muhafız.
CANDEĞER: (Tür.) Er. – Uğrunda can verilecek kadar güzel, değerli, sevilen.
CANDEMİR: (Tür.)Er. – Özü güçlü, demir gibi sağlam kişilikli.
CANDOĞAN: (Tür.) Er. – Cana doğan.
CANEL: (Tür.) Er. – İçten uzatılan el, dostluk eli. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
CANER: (Tür.) Er. – Delikanlı, genç, dinamik. – Can ve er kelimelerinden birleşik isim.
CANFEDA: (Fars.). – Canını veren, özverili kimse. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır. Canfeda Hatun: III. Murad’ın annesinin en gözde cariyesiydi. Harem kethüdalığına getirildi ve sarayda büyük nüfuz kazandı.
CANFER: (Fars.) Er. 1. Aydın bilgili. 2. Güçlü saygın.
CANFEZA: (Fars.) Ka. – Can artıran, cana can katan.
CANGİRAY: (Tür.) Er. – (bkz. Giray).
CANGÜL: (Tür.) Ka. 1. Gül gibi canlı. 2. Güzel, temiz kimse.
CANGÜN: (Tür.) Er. – Doğduğu gün çok sevinilen kimse.
CANGÜR: (Tür.) Er. – Canlı, neşeli kimse.
CANİB: (Ar.) – Ön taraf, cihet. -Türk dil kuralına göre “b/p” olarak kullanılır.
CANİPEK: (Tür.) Ka. – Yumuşak huylu (kimse).
CANKAN: (Tür.) Er. – Soyu temiz, asil kimse.
CANKUT: (Tür.) Er. 1. Kişinin mutluluğu talihi, şansı, uğuru. 2. Mutlu talihli kimse.
CANNUR: (Tür.) Ka. – Özü aydınlık, nurlu kimse.
CANOL: (Tür.) Er. – Canım ol, can gibi içten ol.
CANRUBA: (Fars.) Ka. – Gönül alan, sevgili.
CANSAL: (Tür.) Er. – (bkz. Can). -Can ve sal kelimelerinden birleşik isim.
CANSEL: (Tür.) Ka. – Hayat veren su. – Can ve sel kelimelerinden birleşik isim.
CANSEN: (Tür.). – Sen cansın, sevilensin. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
CANSER: (Tür.). – (bkz. Can). – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
CANSES: (Tür.) Ka. – (bkz. Canser).
CANSET: (Tür.) Ka. – Küçük kraliçe, prenses.
CANSEVER: (Tür.) Ka. – (bkz. Cansın).
CANSIN: (Tür.) Ka. Canım gibisin, canımsın.
CANSOY: (Tür.) Er. – Asil, soylu, cana yakın.
CANSU: (Tür.) Ka. 1. Hayat veren su, tazelik. 2. Sevgili, sevimli.
CANSUN: (Tür.) – (bkz. Cansu). -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
CANTEKİN: (Tür.) Er. – Tek can, eşsiz can.
CANTEZ: (Tür.) Er. – Tez canlı, aceleci.
CANTÜRK: (Tür.) Er. – İyi hasletlere sahip Türk.
CANVER: (Tür.) Er. – Canlı, haşere.
CARULLAH: (Ar.) Er. – Allah’a yakın. Allah dostu. Carullah Zemahşeri: Müfessir, alim.
CAVİD: (Fars.) Er. – Baki, daimi, ebedi.
CAVİDAN: (Fars.) Ka. – Daimi kalacak olan, sonrasız, ebedi.
CAVİDE: (Fars.) Ka. – (bkz. Cavidan).
CAVİT: (Fars.) Er. – (bkz. Cavid).
CAZİM: (Ar.) Er. 1. Kesin. 2. Kesin kararlı. Cazim Mehmed: Türk şair (1725).
CEBBAR: (Ar.) Er. 1. Cebreden, zorlayıcı. 2. Kuvvet, kudret sahibi Allah, Allahın isimlerinden. 3. Becerikli. 4. Gökyüzünün güneyinde bulunan bir yıldız kümesi.
CEBE: (Ar.) Er. 1. Zırh. 2. Osmanlıda silah ihtiyacını karşılayan aracın adı. Cebeci ocağı, Yeniçeri ocağının kaldırılmasıyla ilga edilmiş, kaldırılmıştır. Cebe Ali Bey: Türk komutan (XV. yy.) İstanbul’un fethine kendi sipahileriyle katıldı. Ele geçirdiği kapı kendi adıyla anıldı. Cibali kapısı.
CEBEL: (Ar.) Er. 1. Dağ. 2. Tarıma elverişsiz arazi.
CEBERUT: (İbr.) Er. – İbranice “kudret” anlamına gelmektedir. Yeni Eflatuncu filozoflar ile işraki felsefesine tabi olan mutasavvıflara verilen ad.
CEBİR: (Ar.) Er. 1. Zorlamak. 2. Düzeltme, onarma. 3. Kırık veya çıkık bir kemiği yerleştirip sarmak.
CEBİRE: (Ar.) Ka. – (bkz. Cebir).
CEBRAİL: (Ar.) Er. 1. Peygamberlere vahiy getiren dört büyük melekten biri. 2. Cibril, İbranice Allahın kulu. 3. Az çok zorla olgunlaştırmak. Cebrail b. Ömer. Batı Karahanlı hükümdar (1099-1102).
CEDİS: (Ar.) Er. – Arabistanın yerli kabilelerinden birinin adı.
CEHDİ: (Ar.) Er. – Uğraşan, çalışan. Çaba ve gayret gösteren.
CEHİD: (Ar.) Er. – Çalışma, çabalama, uğraşma. – Türk dil kuralı açısından “d/t” olarak kullanılır.
CEHM: (Ar.) Er. – Cehm b. Safvan: İslam kelamcısı. Mürcie ve Mutezile kelamından kendisine ait inanç kaidelerini belirleyerek özel bir akım geliştirmiştir. Öğrencileri II. yy.’a kadar Cehmiye inancını taşıyarak, Tirmiz’de yaşadılar. Daha sonra Eş’ariye mezhebine girmişlerdir.
CEHVEN: (Ar.). – Kurtuba’da yerleşmiş, birçok alim, fakih, vezir yetiştirmiş meşhur bir Arap ailesi. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
CELADET: (Ar.). 1. Gözüpeklik. 2. Yiğitlik. 3. Kahramanlık.
CELAL: (Ar.) Er. 1. Büyüklük, ululuk azamet. 2. Hiddet, öfke. 3. Allah’ın “Kahhar, cebbar, mütekebbir” gibi sertlik ve büyüklük ifade eden sıfatları. Kur’an’da Rahman suresi 27, 78. ayetlerde geçmektedir. Zül Celali; Celal sahibi Allah.
CELALEDDİN: (Ar.) Er. 1. Dini savunan. 2. Dinin ululadığı, övdüğü. Celaleddin Harizmşah: Son Harizm hükümdarı (Öl. 1231). Celaleddin Rumi: Ünlü Türk mutasavvıfı, Mevlana. – Türk dil kuralı açısından “d/t” olarak kullanılmaktadır.
CELASUN: (Tür.) Er. 1. Kahraman, cesur, atak, delikanlı, yiğit. 2. Genç sağlıklı, gürbüz.
CELAYİR: (Tür.) Er. – Moğol kavminin bir kolu olup birçok kabileyi bünyesinde toplamıştır. Celayirliler devleti, kendisine İlhanlılar devletini örnek almıştır.
CELİL: (Ar.) Er. 1. Büyük, ulu. (bkz. Celal). Allah için sıfat olarak kullanılır. 2. Osmanlı devletinde vezir ve müşir rütbelerinde bulunanlara hitapta bu sıfat kullanılırdı. 3. Güzel sanatlarda bir yazı stili.
CELİLAY: (a.t.i.). – Ulu, yüce ay. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
CELİLE: (Ar.) Ka. – (bkz. Celil).
CELVET: (Ar.) Er. 1. Yerini yurdunu terk etmek. 2. Tasavvufta, kulun, Allanın sıfatlarıyla halvetten çıkışına ve fena fillahda fani oluşuna denilir. Celvetiye; Aziz Mahmud Hüdayi’nin kurduğu tarikatının adı.
CEM: (Ar.) Er. 1. Toplama, biraraya getirme, yığma. 2. Hükümdar, şah. 3. Süleyman Peygamberin lakabı. 4. Büyük İskender’in lakabı. Cem Sultan: Fatih Sultan Mehmed’in Çiçek hatundan olma oğlu (1459-1495).
CEMAL: (Ar.) Er. – Yüz güzelliği, zahiri ve batıni güzellik. Allah’ın rahmetle tecellisi. Allah’ın lütuf, ihsan, rıza sıfatlarının karşılığı.
CEMALLEDDİN: (Ar.) Er. 1. Dinin cemali, parlak yüzü. Daha çok şeref unvanı olarak kullanılmıştır. el-Cevad el-İsfahani tarafından ilk defa kullanılmıştır.
CEMALULLAH: (Ar.) Er. – Allah’ın lütfü, bağışı.
CEMİL: (Ar.) Er. 1. Güzel erkek. 2. İyilikle anma. 3. Eskiden okullarda verilen başan kağıdı.
CEMİLE: (Ar.) Ka. 1. Güzel kadın. 2. Gönül almak amacıyla yapılan davranış. 3. İlk Emevi devrinde yaşamış meşhur Arap şarkıcısı.
CEMİNUR: (Ar.) Ka. – Işık, nur topluluğu, çok nurlu, aydınlık kimse.
CEMRE: (Ar.) Er. 1. Ateş. 2. Kor halinde ateş. 3. Şubat ayında azar azar artan sıcaklık. 4. Hacıların Mina’da şeytan taşlaması. Küçük taş parçası. Arafat’ta hacıların şeytan taşlamaları.
CEMŞASB: (Fars) Er. 1. Hz. Süleyman. 2. Cemşid’in oğlu.
CEMŞİD: (Fars.) Er. – Cemşasb’ın babası.
CENAB: (Ar.) Er. – “Yan”manasına gelir. Şeref, onur ve büyüklük terimi olarak kullanılır. Hazret, Cenab-ı Hakk, Cenab-ı Halik, Allah. – Dil kuralı açısından “b/p” olarak kullanılmaktadır.
CENAN: (Ar.) Ka. – Kalb, yürek, gönül.
CENGAVER: (Fars.) Er. Savaşçı, silahşor. Savaşı seven, savaşkan, dövüşken.
CENGEL: (Fars.) Er. – Orman.
CENGER: (Fars.) Er. – (bkz. Cengaver).
CENGİZ: (Tür.) Er. – Cengiz Han. Moğol İmparatorluğu’nun kurucusu, asıl adı Timuçin’dir. Moğolcada Çing sıfatının çoğulu olarak, güçlü, kuvvetli anlamındadır. İslam ülkelerine düzenlediği seferlerle acımasız ve gaddarca müslümanları katletti. İslam medeniyetine büyük ölçüde tahribat verdi.
CENK: (Fars.) Er. – Harp, savaş, kavga. – İsim olarak kullanılması uygun değildir. Hz. Peygamberin değiştirdiği isimlerden birisi.
CENKER: (f.t.i.) Er. – İyi savaşan, savaşçı.
CENNET: (Ar.) Ka. 1. Uçmak. 2. Bahçe. 3. Çok ferah ve havadar yer. 4. Firdevs. – Allah’ın insanlara müjdelediği, ölümden sonraki alemde bulunan, Allah’a inanan, günah işlememiş veya günahlarından temizlenmiş olanların gireceği fevkalade güzel yer. 8 cennet olduğu rivayet edilmiştir. Daru’1-Celal, Daru’s-Selam, Cennetü’l-Me’va, Cennetü’1-Huld, Cennetü’n-Naim, Cennetü’l-Firdevs, Cennetü’l-Karar, Cennetü’1-Adn.
CEREN: (Tür.) Ka. – Halk ağzında “ceylan” anlamına gelir.
CERİB: (Ar.). – Hububat için kullanılan bir ölçek. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
CERİR: (Ar.) Er. İp, halat. Yular anlamında. Sahabeden bu ismi taşıyanlar vardır.
CERİT: (Ar.) Er. 1. Verimsiz çorak yer. 2. Bekar.
CESARET: (Ar.) Ka. – Yüreklilik, korkusuzluk. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
CESİM: (Ar.) Er. – İri, büyük, kocaman, ulu, mühim.
CESİMİ: (Ar.) Er. – İri, büyük.
CESUR: (Ar.) Er. – Cesaretli, yürekli, yiğit, gözüpek, atılgan.
CEVAD: (Ar.) Er. 1. Cömert, eli açık. 2. İhsan eden. – Dil kurumuna uygun olarak “d/t” ye dönüştürülür.
CEVAHİR: (Ar.) Er. 1. Cevherler, elmaslar, kıymetli taşlar. 2. Mayalar, özler. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
CEVAN: (Fars.) Er. – Genç, taze, delikanlı. – Cüvan şeklinde kullanılabilir, (bkz. Civan).
CEVDET: (Ar.) Er. 1. İyilik, güzellik. 2. Olgunluk. 3. Büyüklük. 4. Tazelik. 5. Kusursuzluk. Cevdet Paşa: Osmanlı devlet adamı. Tarihçi ve hukukçu (1822-1895).
CEVHER: (Ar.) Ka. 1. Öz, maya. 2. Başlı başına, kendiliğinden olan. 3. Tıynet, cibilliyet, soydan gelen, haslet, tabii istidat. 4. Kıymetli taş. 5. Ebcet hesabında yalnız noktalı harfleri hesaplamaya dayanan tarih düşürme şekli. 6. Kılıç namlusuna yapılan menevişli süs. – Kadın ve erkek adı olarak kullanılır.
CEVHERE: (Ar.) Ka. – (bkz. Cevher). Hicri 5. asırda Bağdat’ta yaşamış meşhur bir İslam hanımı.
ÇEVRİYE: (Ar.) Ka. 1. Haksızlık. 2. Eza, cefa, eziyet, gadir, zulüm, sitem.
CEVVAL: (Ar.). – Koşan, dolaşan, hareket eden, canlı.
CEVZA: (Ar.) Er. – Güneşin Mayıs ayında girdiği ikizler burcu. Ebced.
CEYDA: (Ar.) Ka. – Uzun boyunlu ve güzel.
CEYDAHAN: – (bkz. Ceyda).
CEYHAN: (Tür.). – Güney Anadolu’da Toroslar’dan doğan ve Akdeniz’e dökülen nehir. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
CEYHUN: (Tür.) Er. 1. Orta Asya’da Amu-Derya’ya Arap ve Farslıların vermiş olduğu ad. 2. Tevrat’a göre cennetin 4 nehrinden biri.
CEYLAN: (Tür.) Ka. – Hızlı koşan, biçimli bacakları olan ve güzel gözleriyle tanınan bir gazel cinsi.
CEZLAN: (Ar.). – Mutlu. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
CEZMİ: (Ar.) Er. 1. Cezm ile ilgili. 2. Kat-i karar ve niyete ait. 3. Kesmek.
CEZMİYE: (Ar) Ka. – (bkz. Cezmi).
CEZRİ: (Ar.) Er. – Kökle ilgili, kökten.
CEZZAR: (Ar.) Er. – Deve kasabı. -Daha çok lakab olarak kullanılır. Cezzar Ahmet Pasa (?-Akka 1804). Osmanlı vezirlerindendir.
CİHAD: (Ar.) Er. 1. Din uğrunda düşmanla savaşma. 2. İslam uğrunda çalışma. Cihad müslümanlara farz kılınmıştır. Mallarıyla, canlarıyla savaşan mü’minler övüldüğü gibi, bu mücadele uğruna canını veren kişi şchidlik makamıyla yüceltilip taltif edilmişlerdir. Kur’an’da defalarca tekrarlanan bir emirdir. – Dil kuralına uygun olarak “d/t” olarak kullanılmaktadır.
CİHAN: (Fars.) 1. Dünya, alem, kainat, yeryüzü, yerküresi. 2. Dünyada yaşayan insanların tümü. Cihan Ara Begüm: Hint-Türk hükümdarı Şahcihan ile adına Taç Mahal’in yapıldığı Mümtaz Mahal’in kızı. Dindarlığı ve ihlaslı oluşu sebebiyle “Zamanın Fatıması” olarak anıldı. – Kadın ve erkek adı olarak kullanılır.
CİHAN BANU: (Fars.) Ka. – Dünyaca tanınmış kadın.
CİHANDAR ŞAH: (Fars.) Er. – Delhi, Türk-Hind İmparatorları’nın 13.’sû olup Şah Alem Bahadır’ın büyük oğludur.
CİHANDİDE: (Fars.). – Dünyayı gezip görmüş. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
CİHANEFRUZ: (Fars.). – Dünyayı parlatan, aydınlatan.
CİHANER: (Fars.) Er. – Dünyaya bedel kişi, yiğit.
CİHANFER: (Fars.) Ka. – Cihanı, dünyayı aydınlatan, nurlu, ışıklı.
CİHANGİR: (Fars.) Er. – Dünyaya egemen olan, dünyayı zabteden kimse. Fatih. Osmanlı şehzadelerinin ortak adıdır.
CİHANGÜL: (Fars.) Ka. – (bkz. Cihan).
CİHANMERT: (Fars.) Er. – (bkz. Cihaner).
CİHANNUR: (Fars.). – Dünyayı aydınlatan, nurlu, ışıklı. – Türk-Hind padişahı Ekber’in büyük oğlu. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
CİHANSER: (Fars.). – Cihan’ın başı. – Kadın ve erkek adı olarak kullanılır.
CİHANSUZ: (Fars.) Ka. 1. Cihan yakan. 2. Gaznelilerden Buhran Şahı mağlup edip, Gaznice ve Bust şehirlerini yakıp-yıkan, gaddar vahşi Alaeddin-Hüseyin’e verilen ad.
CİHANŞAH: (Fars.) Er. – Cihan’ın şah’ı. – Kara-Koyunlu padişahlarından Timur’un ölümünden sonra kaybedilen yerleri geri almıştır.
CİLASUN: (Tür.) Er. – Babayiğit, boylu, boslu, delikanlı, gürbüz.
CİLVE: (Ar.) Ka. 1. Hoşa gitmek için yapılan davranış. 2. İşve, naz. 3. Yeni gelin duvağının kaldırılması merasiminin ve bu münasebetle güveyin geline verdiği hediyenin (Türk yüz görümlüğü) adıdır.
CİNAN: (Ar.). – Cennetler, yedi göğün üstünde ve Arş ile Kürsi’nin altındaki sekiz cennet. – Kadın ve erkek adı olarak kullanılır.
CİNUÇEN: (Tür.) Er. – Üstün, galip, zafer kazanmış.
CİRYAL: (Ar.) Ka. 1. Bir nevi kırmızı boya. 2. Altının kırmızılığı. 3. Temiz renk. 4. Saf.
CİVAN: (Fars.) Er. – Genç, delikanlı, yakışıklı. – (bkz. Cevan, cuvan).
CİVANBAHT: (Fars.) Er. – Mutlu, şanslı (kimse).
CİVANMERT: (Fars.) Er. – Cömert, eli açık genç, delikanlı.
COŞAN: (Tür.) Er. – Coşku duyan, heyecanlı (kimse).
COŞAR: – (bkz. Coşan).
COŞKUN: (Tür.) Er. 1. Coşmuş, galeyana gelmiş. 2. Duyarlı, aşın hareketli.
COŞKUNER: (Tür.) Er. – Coşan kimse.
COŞKUNSU: (Tür.) Er. – Sel, gürültüyle akan su.
CÖMERT: (Tür.) Er. 1. Elinde olanı harcayan, eli açık. 2. Başkalarına yardımdan kaçınmayan.
CUDİ: (Ar.) Er. l. Cömert, eli açık. 2. İyilik severlikle ilgili.- Dicle nehri kıyısında bir dağ. Nuh’un gemisinin tufandan sonra bu dağın üzerinde durduğu söylenir.
CUDİYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Cudi).
CUMA: (Ar.) Er. 1. Haftanın beşinci günü. 2. Müslümanların ibadet ve Bayram günü. 3. Cuma günü kılınan öğle namazı. 4. Toplanma. Sure-i Cuma Kur’an’ın 62. suresi.
CUMALİ: (Tür.) Er. – Cuma günü doğan.
CUMHUR: (Ar.) Er. 1. Halk, ahali. 2. Kalabalık, başıboş kalabalık. 3. Takım, heyet. – Tekke musikisinde koro tarafından okunan ilahi.
CÜBEYR: (Ar.) Er. – Küçük kahraman, küçük yiğit. Sahabe isimlerindendir.
CÜHEYNE: (Ar.) Er. – Ünlü bir Arap kabilesidir. Kızıldeniz-Vadi’l-Kura arasında yaşamaktadırlar.
CÜMANE: (Ar.) Ka. – Tek inci anlamında. Hz. Ali (r.a.)’nin kızkardeşi ve Rasulullah’ın amcasının kızı olan hanım sahabi.
CÜNEYD: (Ar.) Er. 1. Küçük asker, askercik. Cüneyd-i Bağdadi: Ünlü mutasavvıf.
ÇAĞA: (Tür.). – Çocuk.
ÇAĞAÇAR: (Tür.) Er. – Çağ açacak kimse.
ÇAĞAKAN: (Tür.) Er. – Çağı yakalayan, çağdaş.
ÇAĞAN: (Tür.) Er. – Bayram, şenlik.
ÇAĞANAK: (Tür.) Er. – Körfez, liman.
ÇAĞAR: (Tür.) Er. 1. Bayram. 2. Kalın ve kuvvetli deve kösteği. 3. Doğan kuşu.
ÇAĞATAY: (Tür.) Er. 1. Yavru at, tay. 2. Doğu Türklerine, lehçelerine dayanılarak verilan ad. – Çağatay Han: Cengiz Han’ın 2. oğlu Çağatay. Müslümanlara ve dinin emirlerine karşı politika uygulamakta ve Moğol yasasını tatbik etmekteydi. Gusl abdestini yasaklamıştı. Hristiyan dostu olarak bilinmektedir. Marco Polo kendisinin vaftiz edildiğini kaydetmiştir.
ÇAĞILI: (Tür.). 1. Çağla ilgili. 2. Çakıl. 3. Çağla. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
ÇAĞIN: (Tür.). – Yıldırım, şimşek. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
ÇAĞKAR: (Tür.) Er. – Canlı, dinamik, çalışkan.
ÇAĞLA: (Tür.) Ka. – Olgunlaşmamış meyve, bazı meyvelerin olgunlaşmadan, henüz yeşilken yenen hali.
ÇAĞLAR: (Tür.). – Çağlayan, şelale (bkz. Şelale). – Erkek ve kadın adı olarak da kullanılır.
ÇAĞMAN: (Tür.) Er. – Çağın insanı.
ÇAĞNUR: (Tür.) Er. – Çağın nuru, zamanın nuru. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
ÇAĞRI: (Tür.) Er. 1. Çakır gözlü. 2. Mavi hareli göz. Çağrı bey (990-1060). Büyük Selçuklu devleti hükümdarı Tuğrul beyin kardeşi. Çağrı bey müslüman olduğunda Davud ismini aldı. Kardeşi Tuğrul ise Muhammed ismini almıştır.
ÇAKA BEY: (Tür.) Er. – Oğuzların Çavuldur boyundan olan Türk beyi. XI. yy. ilk yarısında İzmir bölgesinin hakimi oldu.
ÇAKAR: (Tür.) Er. – Parıldayan, ışık veren.
ÇAKIR: (Tür.). – Mavimsi, mavi renkli, gri benekli gözleri olan kişi. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
ÇAKMAN: (Tür.) Er. 1. Amacına erişen, ulaşan kimse. 2. Süt mavisi.
ÇAKMUR: (Tür.) Er. 1. Yarı uykulu bakış. 2. Sert taş. 3. Pinti.
ÇALAP: (Tür.). 1. Tanrı. 2. Ateş. –İsim olarak kullanılmaz.
ÇALAPKULU: (Tür.) Er. – Tanrı kulu- Abdullah.
ÇALAPÖVER: (Tür.) Er. – Tanrı’nın övgüsüne mazhar olmuş kişi.
ÇALGAN: (Tür.) Er. – Yatağı taşlık olan ve gürültüyle akan su.
ÇALKIN: (Tür.) Er. – Alev.
ÇAPAN: (Tür.) Er. – Tatar, ulak, postacı.
ÇAVAŞ: (Tür.) Er. 1. Güneş. Güneşli yer. 2. Güney.
ÇAVLAN: (Tür.). – Büyük çağlayan. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
ÇAVLI: (Tür.). – Ava alıştırılmamış doğan. Çavlı Çandar: (Öl. 1146). Selçuklu emiri. Sultan Mesud döneminde yararlı işler yaptı.
ÇAYKARA: (Tür.). – Küçük akarsu, yazın kuruyan küçük akarsu. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
ÇELEBİ: (s.) Er. 1. Efendi, nazik ve kibar. 2. Şehir terbiyesi almış okuryazar kimse. 3. Osmanlı devletinin ilk devirlerinde şehzadelere verilen unvan. Musa Çelebi, Süleyman Çelebi. – Mevlevi tarikatının başı bu adla anılırdı. Mevlana veya Hacı Bektaş soyundan olan kimse.
ÇELEN: (Tür.) Er. 1. Yakışıklı delikanlı. 2. Tepelerin kar tutmayan kuytu yeri. 3. Açıkgöz, becerikli, kurnaz. 4. Evlerin dışında bulunan saçak.
ÇELGİN: (Tür.) Ka. – Yaralanarak kaçan av hayvanı.
ÇELİK: (Tür.) Er. 1. Su verilip sertleştirilen demir. 2. Çok güçlü kuvvetli. 3. Kısa kesilmiş dal.
ÇELİKEL: (Tür.) Er. – Çelik gibi güçlü el.
ÇELİKER: (Tür.) Er. – Çelik gibi güçlü kimse.
ÇELİKHAN: (Tür.) Er. – Güçlü hakan, yönetici.
ÇELİKKAN: (Tür.) Er. – Güçlü soydan gelen kimse.
ÇELİKÖZ: (Tür.) Er. – (bkz. Çelik).
ÇELİKSU: (Tür.) Er. – (bkz. Çelik).
ÇELİKYAY: (Tür.) Er. – Güçlü, kuvvetli.
ÇEMAN: (Fars.) Ka. 1. Salına salına yürüyen. 2. Nazlı sevgili.
ÇEMENZAR: (Fars.) Ka. – Otlak. Çimenlik.
ÇERAĞ: (Fars.) Er. 1. Yağ kandili, lamba, mum. 2. Atın şaha kalkması. 3. Çırak edilme. 4. Bir memuriyete ve ihsana nail olan. 5. Vazifesinden emekli edilen.
ÇERME: (Tür.) Er. 1. Çay kıyılarında sulu ve yeşil yer. 2. Akarsuların topraktan çıkan sızıntısı. 3. Kaynak.
ÇEŞMAN: (Fars.). – Gözler. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
ÇEŞMİAHU: (Fars.) Ka. – Ahu gözlü kadın, ceylan gözlü güzel.
ÇEŞMİNAZ: (Fars) Ka. 1. Süzerek bakma, bakış. 2. Nazlı nazlı bakan göz. 3. Güzel gözlü sevgili.
ÇEŞPAN: (Fars.). – Layık, uygun, münasip, yakışır. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
ÇERİ: (Tür.). – Asker, savaşçı.
ÇETİN: (Tür.) Er. 1. Sert, işlenmesi, elde edilmesi, çözümü zor, sarp, müşkil. 2. İnatçı, azimli, şedid.
ÇETİNALP: Er. – (bkz. Alp).
ÇETİNAY: (Tür.) Er. – (bkz. Çetin).
ÇETİNEL: (Tür.) Er. – (bkz. Çetin).
ÇETİNER: (Tür.) Er. – (bkz. Çetin).
ÇETİNÖZ: (Tür.) Er. – (bkz. Çetin).
ÇETİNSOY: – (bkz. Çetin).
ÇETİNSU: (Tür.) Er. – (bkz. Çetin).
ÇEVİK: (s.) Er. – Çabuk davranan, hızlı ve hareketli.
ÇEVİKCAN: – (bkz. Çevik).
ÇEVRİM: (Tür.) Er. 1. Sınır. 2. Girdap. 3. Sürekli ve düzenli değişme.
ÇIDAM: (Tür.) Er. – Sabır, tahammül.
ÇINAR: (Fars.) Er. – Çınar ağacı.
ÇINAY: (Fars.) Ka. – Soylu ay, ayın en parlak zamanı.
ÇIRAĞ: (Fars.). – Meşale, ışık, kandil (bkz. Çerağ). – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
ÇİÇEK: (Tür.) Ka. 1. Bitkilerin üreme unsurlarını ihtiva eden renkli veya beyaz renkte açan, çok defa kokulu, sonradan meyve veya tohum haline gelen kısımları (bkz. Şükûfe). 2. Bitki, çiçek açan bitki. 3. Bazı şeylerin toz haline getirilmiş özü, kükürt çiçeği. 4. Kumaş veya başka şeyler üzerine yapılan renkli veya renksiz süsleme.
ÇİĞDEM: (Tür.) Ka. – Zambakgillerden, soğanlı otsu, çeşitli renklerde çiçek açan kır bitkisi, mahmur çiçeği.
ÇİLAY: (Tür.) Ka. – Ayın üzerinde beliren açık renk lekeler.
ÇİLE: (Fars.), l. Zevk ve sefadan el çekerek kuytu bir yerde yapılan 40 günlük ibadet. 2. Eziyet, sıkıntı. 3. İbrişim, yün vs. demeti. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
ÇİLTAY: (Tür.) Er. – Üzerinde benekler bulunan tay.
ÇİNEL: (Tür.). – Doğru, dürüst, namuslu kimse. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
ÇİNER: (Tür.). – (bkz. Çinel).
ÇİNTAR: (Tür.) Er. – Sabah vakti.
ÇİNTAY: (Tür.) Er. – Soylu at.
ÇİNUÇİN: (Tür.) Er. – Üstün, galip, zafer kazanmış.
ÇİRAY: (Fars.). 1. Yüz çizgileri, yüz güzelliği. 2. Beniz, yüz. 3. İnsan resmi. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
ÇİRE: (Fars.). 1. Maharetli, becerikli. 2. Kahraman, yiğit. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
ÇİTRA: (Fars.) Er. – Afganistan’da bir kabile. Büyük ekseriyetle ari ırktan olup narin yapılı, güzel gözlü ve gür saçlı, hoş ve cazip tavırlı olmalarına rağmen haşin, sert yapılı ve gaddar olarak bilinmektedirler.
ÇOĞA: (Tür.) Er. – Çocuk, yavru.
ÇOĞAHAN: (Tür.) Er. – (bkz. Çoğa).
ÇOĞAN: (Tür.) Er. – Kökü ve dalları sabun gibi köpüren bitki, çöven.
ÇOĞAŞ: (Tür.) Er. – Güneş.
ÇOĞUN: (Tür.). – Çok defa, ekseriya.
ÇOKAY: (Tür.) Er. 1. Köy zengini, çiftlik sahibi. 2. Eşkıya.
ÇOKMAN: (Tür.) Er. – Topuz, gürz.
ÇOLPAN: (Tür.) Ka. 1. Çoban yıldızı. 2. Aciz, beceriksiz, zavallı. 3. Zühre, venüs.
