Ümmü Külsüm, Peygamberimize İlticâ Ediyor

Hudeybiye Antlaşması’nın üzerinden fazla bir zaman geç­memişti ki Pey­gam­be­ri­mizin Mekke’deki azılı düşmanlarından Ukbe b. Ebî Muayt’ın Müs­lüman olan kızı Ümmü Külsüm, bir yolunu bulup Medine’ye geldi; Resûl-i Ek­rem Efen­dimize iltica edip, “Yâ Re­sû­lal­ah! Ben, dinim için onların yanın­dan kaçıp ya­nına geldim! Beni koru, müş­riklere geri çevirme! Beni kâfirlere geri çe­vi­recek olur­san, bana işkence yaparlar, dinimden döndürmeye uğ­ra­şır­lar!”[1]de­di.
Bunun üzerine inen ayet, Peygamber Efendimizin nasıl hareket etmesi ge­rektiğini tayin etti: “Ey iman edenler! (Kendi ifadelerince) mü’min kadınlar, muhacir olarak geldikleri zaman onları imtihan edin. Allah, onların imanlarını çok iyi bilendir. Fakat siz de mü’­min kadınlar olduklarını öğrenip kanaat geti­rir­seniz, onları kâfirlere dön­dür­meyin. Bunlar, onlara (kâfir kocalarına) helâl de­ğildir; onlar da bunlara helâl olmazlar. Kâfir kocalarının bu kadınlara ver­dik­leri mehri onlara (kâfirlere) verin. Sizin onları nikâhla almanızda, mehir­le­ri­ni verdiğiniz takdirde, üze­rinize bir günah yoktur. Artık kâfir olan kadınlarını­zı da nikâhınız altında tutmayın. Verdiğiniz mehri isteyin. Kâfirler de, size hic­ret eden mü’min kadınlara harcadıkları mehri istesinler. Bu, Al­lah’ın hükmü­dür; aranızda O hük­meder. Allah, hakkıyla bilendir, tam hüküm ve hikmet sa­hibidir.”[2]

Bu ayet-i kerime, Hudeybiye Sulhü’ndeki Medine’ye hic­ret ve iltica edecek Müslümanların iadesiyle ilgili maddenin, erkeklere mahsus olduğunu, dolayı­sıyla kadınlara şâmil bulunmadığını ortaya koyuyordu.

Bunun üzerine, Peygamber Efendimiz, müşriklerin ara­sından Medine’ye çı­kıp gelen erkekleri iade ettiği halde Müslüman kadınları geri çevirmedi. Nite­kim Ümmü Külsüm’ü de, kardeşleri Velid b. Ukbe ile Umâre b. Ukbe, Me­di­ne’ye gelerek istedikleri zaman, Re­sûl-i Ekrem, “Muahededeki o şartın hük­mü­nü, Allah, kadınlar hakkında boz­du, ortadan kaldırdı!” buyurarak, Ümmü Kül­süm’ü on­lara teslim etmedi.

Bu ayetin nâzil olmasından sonra Mekke’den Medine’ye hicret eden kadın­lar, bir nevi imtihana tâbi tutuluyorlardı. Onlar, “Vallahi, biz, sadece Allah’a ve Re­sûlüne ve İslamiyete olan muhabbet ve bağlılığımızdan dolayı çıkıp geldik; yok­sa ne koca, ne mal, ne başkasına olan kin ve buğzumuz sebebiyle gelme­dik!” diye yemin ediyorlardı. Bunun üzerine, Medine’de kalmalarına müsaade edilip ge­ri çevrilmiyorlardı. Böyle yeminde bulunanların me­hir­le­ri de kocala­rına iade ediliyordu.[3]

Hz. Ömer’in, İki Hanımını Boşaması

İnen ayet-i kerimede ayrıca mü’minlere, “Kâfir olan kadınlarınızı artık ni­kâ­hınız altında tutmayın” diye emrediliyordu. Bunun üzerine Hz. Ömer, o za­ma­na kadar nikâhı altında bulunup Mekke’de oturan müşrik iki karısını bo­şadı.[4]

[1]İbn Sa’d, Tabakat, c. 8, s. 231.

[2]Mümtehine, 10.
[3]İbn Sa’d, a.g.e., c. 8, s. 230; İbn Seyyid, Uyûnü’l-Eser, c. 2, s. 127.
[4]İbn Sîre, c. 3, s. 341.